De Vlaamse media en de "Joodse lobby”

 In verschillende Vlaamse media (HLN, Knack, De Tijd, GVA, VRT) lezen we steeds vaker dat politieke standpunten over Israël/Palestina zouden worden bepaald door ‘de druk van de Joodse lobby’ — een framing die fout én gevaarlijk is. Een simpel feit: er bestaat geen ‘Joodse lobby’. In België zijn er koepelorganisaties zoals het Franstalige CCOJB en het Vlaamse Forum der Joodse Organisaties, die verschillende instellingen bundelen met vaak uiteenlopende gevoeligheden over tal van thema’s. Bovendien vertegenwoordigen die koepels lang niet alle Joodse verenigingen en instellingen. Denk bijvoorbeeld aan Golem, of andere feitelijke verenigingen en organisaties met rechtspersoonlijkheid. De leiders van deze koepels zijn geen ‘gekozenen van het Joodse volk’ — zoiets bestaat eenvoudigweg niet — maar worden aangeduid door de aangesloten instellingen zelf. Uiteraard zijn er individuen of belangengroepen die pro-Israël zijn, of juister gezegd: pro de Israëlische regering. Heel wat van hen zijn trouwens geen Joden. Net zoals er lobbygroepen bestaan die de belangen van andere landen verdedigen (Marokko, Turkije, Armenië…). Wanneer de Vlaamse pers spreekt over een ‘Joodse lobby’, vertrekt ze van de foutieve veronderstelling dat de Joodse gemeenschap homogeen is én de macht heeft om de politiek te sturen.Terwijl Joden in België — minder dan 1% van de bevolking — noch als blok stemmen, noch allemaal hetzelfde denken of dezelfde visie hebben op het beleid van de Israëlische regering. Spreken over een “Joodse lobby” die het buitenlands beleid zou beïnvloeden, is dus een vertekening van de werkelijkheid die Joden essentialiseert. Daarbij valt op dat de term ‘lobby’ opvallend selectief wordt gebruikt. Voor andere gemeenschappen spreken de media over ‘koepelorganisaties’, ‘diaspora’ of ‘vertegenwoordigende verenigingen’. Niemand schrijft over een ‘Turkse lobby’, een ‘Marokkaanse lobby’ of een ‘katholieke lobby’. Alleen bij Joden duikt dit woord op — en dat heractiveert het oude cliché van een geheime kleine groep die de politiek zou manipuleren. Dit mediacadrage komt niet uit de lucht vallen. Het sluit aan bij een historische en culturele continuïteit in Vlaanderen.Al sinds de jaren ’70-’80 is de relatie tussen de Joodse gemeenschap in Antwerpen en Vlaams-nationalistische partijen complex: • Historisch heeft de Vlaamse pers vaak oude stereotypen herhaald: Joden zouden een homogeen blok vormen dat in het geheim politieke invloed uitoefent. Vandaag duikt dat verhaal opnieuw op, in de context van de oorlog in Gaza. • Sommige Joodse persoonlijkheden met mediabekendheid zijn actief geweest in partijen zoals N-VA of Open VLD, wat in het politieke en mediatische discours de mythe van een ‘invloedrijk Joods blok’ versterkt heeft. • Tenslotte liggen bepaalde buitenlandse beleidskeuzes van N-VA en MR soms in lijn met de Israëlische regering. Maar die keuzes zijn geen gevolg van een imaginaire Joodse lobby; ze vloeien voort uit hun ideologisch kader (bijvoorbeeld een ‘Westen versus Oosten’-logica, atlantisme, ‘anti-woke’), of uit electorale strategieën in een regio die grotendeels rechts stemt. De term ‘Joodse lobby’ reduceert de gemeenschap tot een stereotype en verbergt de echte politieke dynamieken. Door politieke keuzes toe te schrijven aan ‘Joodse invloed’, verdwijnen de werkelijke logica’s: electorale berekeningen (zoals het aanspreken van een conservatief electoraat of profileren in de ‘cultuuroorlog’), ideologische kaders, historische erfenissen. Het is dus niet een ‘Joodse lobby’ die de koers van N-VA of MR bepaalt, maar bewuste strategische en politieke keuzes die op hun eigen merites geanalyseerd moeten worden. We herinneren eraan dat de Joodse bevolking in België ongeveer 30.000 mensen telt, voornamelijk in Antwerpen en Brussel, en op zich een relatief kleine electorale factor vormt voor de politieke partijen. We roepen journalisten op om shortcuts die deze reeds kwetsbare minderheid stigmatiseren te vermijden en in hun berichtgeving meer zorg, nuance en deontologie aan de dag te leggen.